नैसर्गिक शेती: काळाची गरज आणि घरगुती खते-औषधांचे महत्त्व | Natural Farming

Natural Farming – आजच्या धावपळीच्या युगात आणि वाढत्या महागाईच्या काळात शेती व्यवसाय करणे दिवसेंदिवस खर्चिक होत चालले आहे. रासायनिक खते, कीडनाशके यांचे वाढलेले दर आणि जमिनीचा खालावणारा पोत यामुळे शेतकरी चिंतेत आहे. अशा परिस्थितीत ‘नैसर्गिक शेती’ (Natural Farming) हा एकमेव शाश्वत पर्याय समोर येत आहे.

महाराष्ट्र शासनाचा कृषी विभाग आणि कृषी तंत्रज्ञान व्यवस्थापन यंत्रणा (आत्मा) यांच्या संयुक्त विद्यमाने आयोजित जनजागृती कार्यक्रमात शेतीतज्ज्ञांनी नैसर्गिक शेतीचे महत्त्व अधोरेखित केले. त्यांच्या मते, नैसर्गिक शेती केवळ पर्यावरणासाठीच नाही, तर शेतकऱ्यांच्या आर्थिक उन्नतीसाठीही काळाची गरज आहे.

नैसर्गिक शेती: खर्चात बचत, उत्पादनात वाढ : Natural Farming

शेतीमध्ये अवजारांचा वापर आणि रासायनिक निविष्ठांवरील खर्च मोठ्या प्रमाणात वाढला आहे. नैसर्गिक शेतीमध्ये बाहेरून काहीही विकत आणण्याची गरज नसते. यामुळे शेतीचा ‘उत्पादन खर्च’ शून्य किंवा अत्यल्प होतो, परिणामी शेतकऱ्याचा नफा वाढतो.

घरच्या घरी तयार करा औषधे आणि खते :

नैसर्गिक शेतीचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे यासाठी लागणारी सर्व औषधे आणि खते शेतकरी स्वतःच्या घरीच तयार करू शकतात.

• साहित्य: यासाठी प्रामुख्याने देशी गायीचे शेण, गोमूत्र, गूळ, बेसन आणि शेतातील पालापाचोळा यांचा वापर केला जातो.
• टिकाऊपणा: तज्ज्ञांच्या मते, ही नैसर्गिक औषधे व्यवस्थित साठवणूक केल्यास अनेक वर्षे टिकू शकतात. रासायनिक औषधांप्रमाणे यांची एक्सपायरी डेट लवकर संपत नाही.

जमिनीचा कस आणि आरोग्य :

रासायनिक खतांच्या अतिवापरामुळे जमिनी कडक आणि नापीक होत आहेत. नैसर्गिक पद्धतीमध्ये जीवामृत, दशपर्णी अर्क आणि घनजीवामृत यांसारख्या घटकांमुळे जमिनीतील उपयुक्त जिवाणूंची संख्या वाढते. यामुळे जमीन सुपीक होते आणि पिकांची रोगप्रतिकारशक्ती देखील सुधारते.

मानवी आरोग्यासाठी वरदान :

केवळ शेतकऱ्यांचा फायदाच नाही, तर ग्राहकांनाही विषमुक्त आणि सकस अन्नधान्य मिळते. नैसर्गिक शेतीतून उत्पादित झालेला माल चवीला चांगला असतो आणि आरोग्यासाठी अत्यंत सुरक्षित असतो.

निष्कर्ष:

नैसर्गिक शेती ही केवळ एक पद्धत नसून ते एक अभियान आहे. कृषी विभागामार्फत राबवल्या जाणाऱ्या अशा जनजागृती कार्यक्रमांमुळे शेतकऱ्यांमध्ये नवा आत्मविश्वास निर्माण होत आहे. जर आपल्याला आपली जमीन, आरोग्य आणि आर्थिक भविष्य सुरक्षित करायचे असेल, तर नैसर्गिक शेतीकडे वळणे हीच काळाची पाऊलखुणा आहे. Natural Farming